Project X Haren 2016 toont de herindeling van de macht

Dit blog schreef ik als column voor de Ons Haren van woensdag 28 september.

Goos de Boer van RTV Noord interviewt jongens die Project X Haren 2016 zoeken. Foto: Marco in ‘t Veldt

 

Als er iets is wat we van het Project X Haren event van afgelopen week geleerd hebben, is waar tegenwoordig de macht ligt. De burgemeester van Haren en politie moesten op hun knieën om Facebook te vragen of het een event wilde verwijderen. Vier jaar geleden werden de rellen in Haren wereldnieuws, en er was dus alle reden om dit nieuwe event van internet te halen. Toch weigerde Facebook, en het event bleef gewoon staan. Botte macht, verscholen achter volkomen anonimiteit en onvindbaarheid. ‘Wie moet je bellen? vraagt de burgemeester van Haren zich af. Waar of bij wie moet je in hoger beroep? Op welk recht moet je een beroep doen? Conclusie: de Nederlandse democratie staat volkomen buiten spel.

Facebook, Google, Twitter, Whattsapp, Youtube, Airbnb, Apple en Uber, maken wel voor u uit wat goed voor u is. Internet is bij uitstek het jachtgebied van zulke monopolisten. Daardoor stijgen hun winsten tot gigantische hoogte. Belasting ontduiken ze, en met al hun geld kopen ze politieke macht. De bedrijven zijn al machtiger dan veel landen, en trekken zich weinig aan van wetgeving.

Amsterdam als kolonie

Airbnb bijvoorbeeld, is Amsterdam aan het koloniseren. Huis na huis wordt omgezet in een permanent toeristenverblijf en voor gewone Amsterdammers blijft er haast geen huis meer over. De stad wordt steeds meer een soort museum, waarin voor gewone winkels en Nederlanders geen plaats meer is. Amsterdam probeerde daarom met Airbnb afspraken te maken, maar Airbnb trekt zich er gewoon niets van aan. De stad staat machteloos. Airbnb bepaalt het Amsterdamse woningbeleid.

We worden gekoloniseerd. Net zoals Engeland en Frankrijk ooit samen Afrika verdeelden en leeg roofden, halen machtige internetbedrijven uit Californië ons leeg. Nu gebeurt het nog digitaal, op afstand, maar wel met dezelfde effecten. Wij moeten als inboorlingen machteloos toezien hoe de macht en het geld uit ons land verdwijnen.

Algoritme bepaalt wat u leest

In Nederland wordt ondertussen veel gepraat over democratie. ‘De burger moet meer bij de politiek worden betrokken.’  Mensen zijn soms erg kwaad over het gebrek aan inspraak, boos op politici in het algemeen. Maar waarover mag die burger dan straks nog meepraten? En hoe wordt die burger geïnformeerd? Veel mensen halen hun nieuws tegenwoordig alleen nog maar van sociale media. Met andere woorden: de algoritmen van Google en Facebook bepalen de publieke opinie. Maar wat zijn die algoritmen en wie bepaalt ze? Dat is topgeheim, geen enkele overheid krijgt toegang.

De macht in de wereld is snel aan het verschuiven naar machtscentra die zich volledig aan democratische controle onttrekken, en we staan nog maar aan het begin. Facebook bijvoorbeeld, is een wereldwijde dictatuur onder aanleiding van miljardairs die zich verschansen in zwaar bewaakte ommuurde villa’s in Californië. Sommige kennen we van naam, de meesten niet. Vanuit Californië werken ze er hard aan om bestaande rechtssystemen en overheden te slopen. Het zijn zogenaamde ‘libertariërs,’ mensen die vinden dat overheden alleen maar profiteurs zijn die de vooruitgang in de weg staan. Die vooruitgang zijn zij zelf.

Facebook en Google hebben inmiddels 85% van de Nederlandse online-advertentiemarkt in handen, en daarmee sterft onze vrije journalistiek uit. Zelfs de Telegraaf –de krant van wakker Nederland – dreigt in te slapen. Na vele magere jaren moet er nu alweer 25% worden bezuinigd. Verenigen zich een paar Nederlandse boeren zich, dan grijpen onze mededingingsautoriteiten in. Bouwen internetgiganten monopolies op en betalen ze geen cent belasting? Dan kraait er geen haan na en hebben zelfs nationale overheden het nakijken.

Uw privacy en mening zijn koopwaar

Je kunt je druk maken over de gemeentelijke herindelingen, en referenda, maar doet het er nog toe? De toekomt wordt gemaakt in Californië.  Wat u leest, denkt of koopt wordt bepaald door geheime algoritmen uit Californië. Uw diepste geheimen zijn koopwaar voor iedereen die het wil, zonder dat u het weet of er invloed op hebt. Als niemand iets doet om de internetgiganten te democratiseren, ligt daar straks alle macht. En wij hebben er helemaal niets over in te brengen. Houdt daar maar eens een referendum over.

Bedankje van Harry van Assen die Project X Haren ‘organiseerde.’

Project X Haren: het ware verhaal. ‘Hoe Frank Project X ontketende.’

Tags

Alfa College, Commissie Cohen, Dagblad van het Noorden, Diane Romashuk, Frank, Groningen, Haren, Ibe derFuhren, InsideGamer, Jesse Hobson, Job Cohen, Merthe, multimedia, Nieuw Zeeland, Project X, Project X Haren, Rob Bats, slowchat, Veendam

Job Cohen presenteert zijn rapport over Project X Haren. Foto: Marco in ‘t Veldt

Dit verhaal werd op 21 september 2013 gepubliceerd in het Dagblad van het Noorden, precies een jaar na Project X Haren. Diane Romashuk en ik werkten er een jaar aan om te achterhalen wie de verantwoordelijken waren. Wie verschool zich achter de valse Facebookaccounts die Project X Haren maakten?

Het bleek geen genie, zoals wel werd gedacht, maar een gewone 17-jarige jongen, Frank uit Veendam. Doordat hij ‘online leefde’ konden we – met heel veel speurwerk – het hele verhaal reconstrueren. Een complete reconstructie met screenshots verscheen op de website van het Harener Weekblad, en staat daar nog, zij het zwaar verminkt. 

Ons artikel in het Dagblad is op onze reconstructie gebaseerd, maar bevat enkele fouten doordat de eindredactie het verkeerd begreep.  Zo heeft Frank nooit een bekentenis tegenover Cohen afgelegd, en zijn verhaal is nooit gepubliceerd, tot wij dat deden.

Hoe Frank Project X ontketende.

De Facebookpagina Project X Haren is gemaakt door de 18-jarige Groninger mbo-scholier Frank. Een jaar nadat het gekaapte feestje  van de 16-jarige Merthe uitliep op massale rellen, vertelt hij hoe hij te werk ging: “Die rellen vind ik wel jammer, maar ik heb geen spijt.”

Door Diane Romashuk en Marco in ‘t Veldt

Groningen. Het spel is uit. Frank weet het, als hij in 2013 in een café in Zwolle zit te wachten. De commissie-Cohen die de Facebookrellen in Haren onderzoekt, heeft ontdekt dat hij Project X Haren ontketende. Zonder Franks Facebookpagina Project X Haren waren nooit 200.000 mensen uitgenodigd om naar het Groninger villadorp te komen.

Zo meteen wordt hij ondervraagd. En dan krijgt hij vast een dikke boete vreest hij, zoals een Duitse student in 2011 er een van twee ton kreeg voor zijn soortgelijke rol in een Facebookfeestje. Daar was hij vanaf het begin al bang voor. Daarom had hij zich verscholen achter een valse naam op Facebook en een plan bedacht. Tevergeefs.

Dan ziet de tiener de voorzitter  binnenkomen. Oud PVDA politicus Job Cohen schudt hem gewoon de hand. Om het ijs te breken begint hij eerst met Frank over heel andere dingen te praten, zoals school. Wow, dit valt mee, denkt Frank. Eigenlijk ook wel een unieke ervaring, ‘even thee drinken met Job.’ En het is best wel een chille dude.

Frank is een 18-jarige jongen uit Veendam. Hij volgt een multi-mediaopleiding aan het Alfa College in Groningen, hij sport veel, houdt van muziek en films en is fervent gamer. Veel van zijn tijd  brengt hij door op internet. Hij zit dagelijks te chatten  op een forum van spelletjeswebsite InsideGamer. Net als andere gamers daar, doet hij dat met een nickname. Hij noemt zich daar Heester. Van elkaar weten ze wie wie is. Samen vormen ze een hechte groep van zo’n dertig jongeren die elkaar regelmatig in het echt ontmoeten. Op dit forum raakt Frank op de avond van 7 september verzeild in Project X.

Een dag eerder kondigde Merthe  uit Haren haar sweetsixteenparty aan op Facebook. Als er meer dan 3500 jongeren naar haar feestje dreigen te komen, verwijdert ze haar Facebookevent snel. Ze heeft alleen pech:  grappenmakers maken nieuwe Facebookpagina’s aan en zetten daar Merthes naam en adres bij. Eén daarvan wordt Frank.

Het feestje wordt gespreksonderwerp in het forum als Frank de uitnodiging die hij kreeg, doorstuurt aan de andere gamers. “Dafuq, er gaan al 973 mensen,’ reageert één van hen. Project X wordt hier herbeleefd,’ legt Frank uit. Hij refereert aan de Amerikaanse succesfilm Project X , waarin een jongen honderden bezoekers op zijn feest krijgt, wat op een complete chaos uitloopt.

Dan lijkt er een abrupt eind aan de pret te komen. ‘Flauw zeg, ze hebben de pagina verwijderd,’ meldt Frank. Eén van de chatters bedenkt een oplossing: maak er zelf een aan naar haar adres. Om 21.28 uur post Frank een link naar zijn Facebookevent met de tekst: “Hier, heb gewoon een nieuwe aangemaakt. Nodig al je vrienden maar uit’  Project X Haren is geboren.

Frank maakt Project X Haren en deelt de link op InsideGamer: ‘Heb gewoon een nieuwe aangemaakt’

(Pagina 3. Tussenkop: het brein Frank: ‘Ik heb nergens spijt van. ‘

In het begin waren er verschillende Facebookpagina’s , maar na een tijdje verdwenen de meesten. De eigenaren waren door Merthe’s  vader gebeld met het verzoek ze te verwijderen,’ vertelt Frank nu over waarom hij de pagina maakte.

Frank maakt eerst nog met twee online vrienden aan andere event aan, Project X Groningen, onder zijn echte naam. Deze werd snel verwijderd en hij maakt Project X Haren onder een valse naam.

“Ik had geen zin in media-aandacht of problemen met justitie, maar een Facebookpagina was gewoon nodig om het door te laten gaan. Iedereen kwam  daar naartoe om te plannen en te motiveren. Dus iemand moest het gewoon slim aanpakken.”

Dat deed Frank, in eerste instantie door de pagina te beheren onder een valse Facebookaccount: Peter Peterson genaamd.

Vanaf dan groeit Project X Haren als kool,  doordat de andere pagina’s uit de lucht gaan, door de kracht van de sociale media, doordat de media het oppikken en doordat er overal reclame voor wordt gemaakt.  Onder zijn echte naam promoot Frank het feestje fanatiek via sociale media. Dezelfde avond nog stuurt hij een mailtje naar rapper Kraantje Pappie en nodigt hem uit. Meerdere klasgenoten van  hem zijn actief met het maken van grappige fotomontages en filmpjes van Merthe, burgemeester Rob Bats en Hitler.

Burgemeester Rob Bats als knipmasker.

Er zit Frank nog één ding dwars. Volgens hem zijn er te veel mensen die weten dat Peter Peterson van hem is. Om zijn naam van Project X af te krijgen, zet hij na enkele dagen een oproep op het anonieme en Engelstalige chatforum 4Chan. Wie uit het buitenland wil tot 21 september  Project X Haren beheren?  Er reageren twee Facebookers. Frank: ‘Jesse Hobson en Ibe derFuhrer zeiden dat zij het goed vonden. Ik droeg het aan hen over en heb mijn Peterson-account verwijderd.”

Jesse Hobson op zijn Facebook

Jesse Hobson zit letterlijk aan de andere kant van de wereld, wie kan hem stoppen? “Ik had wel zin in een feestje,”vertelt Hobson later. Hij trekt alle aandacht. Als Merthe hem vraagt te stoppen weigert hij op Project X Haren in het Fins. Frank vertaalt het: ‘U kunt shit eten.’

Screenshot Project X Haren met Jesse’s afwijzing in het Fins

Wie Ibe derFuhrer is, zegt Frank niet te weten. “Hij zei in een mix van Engels en Duits alleen dat hij het wel wilde doen. Ik had er liever ook twee, als dan een afhaakte kon de ander nog door.’

Screenshot van de beheerder van Project X Haren, die zich Ibe derFuhrer noemt

Die Ibe is een onfris type, een ‘troll’ zoals dit soort plaaggeesten op internet wordt genoemd. Hij gebruikt een foto van Hitler als pasfoto en plaatst na de rellen een boodschap ‘I will rape everything you love.’ De Facebookpagina van Project X  Haren verdween enkele uren nadat Frank door de commissie  werd ondervraagd, waardoor je zou kunnen denken dat Frank zich ook achter dit account verschuilt. Frank ontkent dit: ‘Ik weet niet wie het is.’

Op 21 september gaat Frank met een vriend per trein naar Haren om bij Project X Haren te zijn. Hij staat een tijdje aan de noordkant van de straat  van Merthe bij een bus van Simone FM die muziek verzorgt,  terwijl Haren volstroomt met duizenden jongeren. Pas later gaat Frank naar de zuidkant waar hij ziet dat er rellen zijn. ‘Een bijna-doodervaring,’ en ‘bijna een baksteen gekopt,’ schrijft hij er later over op het forum van Insidegamer. Hij heeft ook nog geholpen een ME-busje los te duwen toen dat vastzat.

Rond één uur stapt Frank vanuit Haren weer op de trein en overnacht bij een vriend. Daar chat hij weer volop met zijn Insidegamers. Iedereen lijkt dan al vergeten dat ‘hun’ Frank Project X Haren maakte. Wel verwijten sommigen hem dat hij bij de rellen was. Frank antwoordt  dat het waar hij was heel gezellig was; ‘Het was een geweldige nacht zoals je alleen in films ziet. Dit maak je aar één keer in je leven mee en dat wou ik voor geen goud missen.’ Sommige gamers worden kwaad: waarom doet hij alsof er niets aan de hand was? Waarom vergoelijkt hij de gebeurtenissen in Haren?

Later in Zwolle vertelt Frank niet het hele verhaal aan Cohen. Tegenover Cohen houdt hij vol dat Ibe en Jesse juist bij hem aanklopten, en hij geen idee had hoe ze bij hem terecht kwamen. In het rapport van Cohen dat in maart verschijnt, wordt Franks naam geheim gehouden. Op Insidegamer vertelt hij  in april hetzelfde gecensureerde verhaal nog eens. Uiteindelijk bekent hij aan ons dat hij wel degelijk de mastermind was dat het onmogelijk maakte om Project X Haren te stoppen.

Na onze telefoontjes naar InsideGamers bekent Frank gedeeltelijk tegen zijn vrienden. Hij vertelt ook over Cohen. Zijn ouders weten dan nog van niets, schrijft hij.

Frank heeft geen spijt: ‘Ik had vanaf het begin aan verwacht dat het druk zou worden in Haren, niet dat er rellen zouden komen. Ik vind die rellen wel jammer, maar ik heb geen spijt van wat ik heb gedaan. Misschien was het ook wel beter. Nu snappen mensen ook wat social media kunnen aanrichten. Dat noem ik geen nadeel voor de toekomst.’

Dat veel bewoners, ondernemers en de familie van Merthe in Haren nog last hebben van wat er gebeurde, trekt hij zich niet aan. “Die kopen in het weekend een Audi A6  en weg is het verdriet. Zulke mensen hebben niets te klagen.’ Het zit jou niet dwars?  ‘Het zou de relschoppers dwars moeten zitten. Ik heb slechts een plek gefaciliteerd waar mensen konden praten over het feest.’

Het kaartje voor Merthe met de namen van de InsideGamers. Bij Frank staat ‘medeplichtig’

 

Kort na de rellen besluiten de chatters  een kaartje te sturen  met al hun namen  er op. ‘Sterkte Merthe’ zetten ze er boven. Omdat Frank in Haren was tijdens de rellen, schrijven de chatters ‘medeplichtig’ bij zijn naam. Zo gaat het kaartje op de bus naar Merthe.

 

Een lesje Wikipedia voor de goedgelovigen

Tags

Facebook, Facebookrellen, Haren, internet, Project X Haren, Wikipedia

Facebookpagina van Ibe derFührer, een van de beheerders van het event Project X Haren. Screenshot 15-10-2012 door Marco in ‘t Veldt

Wat doe je op je vrije zaterdag? Eén van de dingen die ik vandaag deed was googelen op Wikipedia. Eens kijken wat het tegenwoordig over Project X Haren te zeggen heeft. Project X Haren is een onderwerp waar ik een tijd lang mee bezig ben geweest. Ik heb er honderden berichten over geschreven. Als verslaggever van het Harener Weekblad zat ik dicht op het vuur, zal ik maar zeggen.

Meteen viel me op dat het Wiki-lemma sterk verouderd was. Niemand had de afgelopen jaren eens de moeite genomen om het bij te werken. Bovendien stond er een storende fout in.

Dagblad van het Noorden, 21 september 2013. ‘Hoe Frank project X Haren ontketende.’Artikel Diana Romashuk en Marco in ‘t Veldt.

Project X Haren draaide om de verjaardag van een meisje uit Haren. Ze was net zestien geworden en wilde haar vrienden voor haar verjaardagsfeestje uitnodigen via Facebook. Dat liep compleet uit de hand. Frank, een jongen uit Veendam, kaapte haar feestje met een valse Facebookaccount, en er kwamen uiteindelijk duizenden relschoppers op af, die half Haren sloopten.

Sensatie! En waar sensatie is, zijn sensatiemedia. Die denken vaak niet verder door dan hun neus lang is. Dus dachten ze dat het meisje vijftien was op het moment dat ze haar uitnodiging verzond. Dat was dus niet het geval, want ze was op 4 november jarig, maar verzond haar uitnodiging voor haar Sweet-Sixteen party op 21 september, pas op 6 november.

Even aanpassen dus, dat Wiki-lemma, dacht ik optimistisch. Niet iets wat ik vaak doe, met lemma’s van Wikipedia. Het is een belangrijke encyclopedie, dus moet je je alleen bemoeien met dingen waar je verstand van hebt, vind ik.

‘Hoe Frank Project X Haren ontketende.’ ‘Het Brein Frank: Ik heb nergens spijt van.’  Pagina 2 en 3, Dagblad van het Noorden, 21-09-2013. Artikel Diana Romashuk en Marco in ‘t Veldt

Ik schreef er nog een paar zinnen bij die het lemma wat actualiseerden. Toegegeven, citerend uit eigen werk. Maar ja, ik ben dan ook de enige die de maker van Project X Haren heeft opgespoord, dus wie anders zou het moeten schrijven? Ik heb een jaar onderzoek naar het onderwerp gedaan, dus zo’n tekstje schud je zo uit je mouw. Om niet al te opschepperig te doen, liet ik links naar eigen werk achterwege.

Toen ik even na het aanpassen, naar het lemma keek, bleek er iets fout te zijn gegaan. Dus deed ik het opnieuw. En opnieuw. en opnieuw. De fout in de tekst op internet bleef er  echter steeds staan. ‘Vijftienjarig meisje.’

Eerst dacht ik nog, dat ík iets fout deed, maar na een tijdje bleek me, dat iemand met opzet mijn verbeteringen zat te blokkeren. Waarom? Was dat iemand die er meer van wist dan ik? En waarom had hij die fouten dan laten staan?

Al snel bleek hij niet de enige. Met de eerste probeerde ik in discussie te gaan, maar al snel mengden zich anderen in het hele gedoe, met als gevolg dat de zaterdag omvloog en mijn stressniveau flink opliep.

Een jaar na Project X Haren publiceerde ik een reconstructie van anderhalve pagina in het Dagblad van het Noorden. Op 21 september 2013 dus. Op de website van het Harener Weekblad publiceerde ik toen zelfs een complete reconstructie als ‘onderlegger.’ Daarbij verantwoordde ik iedere stap met screenshots en originele Tweets. Ik had bijvoorbeeld alle Tweets van het jarige meisje opgeslagen, ik had screenshots en de complete data van Project X Haren vanaf het beginstadium, toen de namen van de makers er nog boven stonden, en vrijwel alle informatie sindsdien. En dat zou niet genoeg zijn voor Wikipedia?

Niet dus. Het lemma werd ‘beveiligd’ wegens een ‘bewerkingsoorlog,’ zodat mijn verbeteringen werden geblokkeerd. Met andere woorden: ik kon er niets meer aan veranderen, en de originele foutenmakers grepen de macht.

Pas toen ik in bed lag, ging het me dagen. Al die pseudoniemen en valse namen. Kleuske, Brimz, Afhaalchinees, Airflow. Waar had ik dat eerder gezien? Natuurlijk! Op Project X Haren zelf!
Opeens herinnerde ik me helder wie en wanneer iemand had gezegd ‘We hebben nu zelf een eigen Wiki-lemma!” Eén van de vrienden van Frank, de maker van Project X Haren! Die vrienden zaten in alles wat met Project X Haren te maken had, ieder internetforum, discussieplatform, of Facebookgroep. Dus ook in het Wikipedia-lemma. Geen wonder dat ze niet wilden dat het lemma geactualiseerd werd, want inmiddels waren al die branies van toen nette jongens geworden. Die wilden niet meer met rellen geassocieerd worden.

Want waarom – als je voorstander bent van een open en controleerbare encyclopedie – , waarom verschuil je je in godsnaam achter een pseudoniem? Ik ben overal en altijd Marco (in ‘t) Veldt, en iedereen mag het weten. Het enige dat een probleem kan opleveren is het lastige tussenvoegsel, maar daar ben ik mee geboren.

Ik moet bekennen: hoewel ik mezelf als een behoorlijk kritisch journalist beschouw, blijk ik verrassend vaak ontzettend naïef. Of zeg: goedgelovig. Tot nu toe had ik behoorlijk onbevangen gebruik gemaakt van de informatie van Wikipedia. Natuurlijk, ik had wel eens verhalen gehoord over Wikipedia. Je zult in het lemma over jezelf maar ontdekken dat ze je geboortedatum fout hebben, en je wilt dat even corrigeren. Dat schijnt op onoverkomelijke problemen te stuiten. Je kunt zelf volgens Wiki niet weten wanneer je geboren bent. En wat doe je als je Jop Cohen wordt genoemd, Jop van de commissie Cohen? Dan ben je overgeleverd aan types als Spraakverwarring, Mexicano, of Kattenkruid, die het lemma “Project X Haren’ beheren,  want zelf mag je het natuurlijk niet even verbeteren.

Als een paar jonge jongens uit Veendam een Wiki-lemma kunnen gijzelen, hoe zit dat met lemma’s over de CIA, NSA en president Poetin, of ieder ander belangrijk wikipedia-lemma?

Poetin alleen al, schijnt er voor het bewerken van de sociale media enkele duizenden trollen op na te houden, dus is Wikipedia een eitje. Je huurt even een paar figuren in die zich Pompidom of Natuur12 noemen, en je krijgt waar voor je roebels.

Vandaag ben ik in ieder geval veel wijzer geworden. Het kost me veel ergernis, maar bespaart me ook geld. Ik stop met donaties aan Wikipedia. En ik stop er ook mee om veel belang te hechten aan wat Wikipedia schrijft. Ga er van uit dat ieder belangrijk wikipedia-lemma wordt geschreven door degene waar het over gaat, zijn vriendjes, een bedrijf of een geheime dienst. Die noemen zich dan Brimz, Natuur12, Smile4Ever, of whatever.

Al blijft ‘AfhaalChinees’ het lekkerst klinken.

Sambal bij?