Ontaardgas. Heeft er iemand een zakdoekje voor me?

René Leegte (links) met de delegatie in het aardbevingsgebied. Foto: Annet Eveleens

Het oude vrouw keek me vragend aan. In haar hand had ze een pakje papieren zakdoekjes waar ze er ééntje uit haalde. Die reikte ze me aan alsof ze die wilde verkopen.

Ik begreep het niet. Ik was zestien en voor het eerst op vakantie zonder mijn ouders. We waren in Griekenland. Bloedheet! Wat moest ik met een papieren zakdoekje? Waarom zou ik er één kopen?

Vriendelijke wimpelde ik het vrouwtje af, hoe vaak ze ook aandrong. Mijn vrienden en ik liepen door, dronken wat op een terras en winkelden. Tussen twee winkels zag ik het oude vrouwtje weer, leunend tegen een soort half ingestort pand tussen twee winkels. Zij zag mij niet maar stond voorover gebogen, ontroostbaar te huilen. Wat moest ik doen? Moest ik iets doen? Ik begreep het niet.

Op de weg terug naar onze camping legde een van mijn vrienden het aan mij uit. De vrouw was aan het bedelen. Het zakdoekje was slechts een voorwendsel, een vriendelijk gebaar om niet alleen een lege hand te hoeven ophouden.

Ik had meteen spijt. Wat was ik naïef geweest! Ik had wel terug willen gaan om haar te helpen.

Helemaal te verwijten was het me niet. Een jonge jongen uit een gewoon Nederlands middenklasse milieu. Wat had ik ooit van de wereld gezien? Ja, Nederland. En dat was toen nog een beschaafd land. Bedelende bejaarden? Daar was ik totaal niet op voorbereid. Je leven zo eindigen in pure wanhoop als zo’n vrouwtje?

Het beeld van het huilende vrouwtje is nooit uit mijn hoofd gegaan. Wat had ik kunnen doen? Een paar gulden misschien? Ik kende haar niet, wist niets van haar, en inmiddels heeft de dood haar al lang uit haar lijden verlost. Maar toch, toch is er altijd nog iets van spijt.

Inmiddels dacht ik wat wereldwijzer te zijn. Geschiedenis gestudeerd. Eén lange rij jaartallen van moord- en slachtpartijen, gewetenloosheid, onrecht en onredelijkheid.   En toch…

In de Intercity van Groningen naar Den Haag werd enkele weken geleden een Tweede Kamerlid afgeluisterd, René Leegte. Hij vertelde er na een werkbezoek, hoe hij de Groningers belazerde. Uit de buurt van de pers gebleven, en tijd rekken, rekken, rekken. Om maar zoveel mogelijk gas uit de bevende Groningse grond te kunnen halen.  Een actievoerder zet het gesprek in zes Twitters online.

Ik probeer mij dat voor te stellen. René was dus op werkbezoek en ging langs bij mensen die het water aan de lippen staat. Mensen waarvan niet alleen het huis maar ook hun leven instort. Gevangen in een problematiek die ze zelf onmogelijk kunnen oplossen. Geen misdadigers die voor iets gestraft moeten worden, die het aan zichzelf te wijten hebben, nee, gewoon onschuldige mensen zoals u en ik. Heel gewone Nederlanders die nu gesloopt worden door de stress, angst en woede. Hun huis op instorten en onverkoopbaar. Misschien stond onze René wel naast zo’n oud vrouwtje in tranen. Haar hele leven in duigen.

Leegte komt langs, knikt ja, knikt nee, toont belangstelling, veinst misschien zelfs begrip. Zou hij geraakt zijn door de wanhopige verhalen?

Nee, hij gaat in de trein een keihard zakelijk gesprek voeren over hoe je de slachtoffers nog meer om de tuin kunt leiden. Hij waant zich in de trein al weer achter zijn schreibtisch. Pappen en nathouden. Nog meer onderzoek doen, alleen om tijd te rekken. Geld belangrijker dan mensen…

Ik snap het niet.

Eenmaal betrapt legt Leegte zijn woordvoerderschap neer. Geen excuses, geen koerswijziging. Zijn Groningse partijgenoten nemen afstand van hem. De anderen niet.

En dan komt Leegte opeens terug: hij heeft spijt. Niet dat hij wanhopige Groningers heeft belazerd, nee, omdat hij geen afstand van zijn woordvoerderschap had willen doen. Kennelijk heeft hij na al die dagen tijd gevonden om die zes Twitters te lezen, en vindt opeens dat zijn woorden verdraaid zijn weergegeven.

…Echt iemand om te vertrouwen trouwens, iemand die een belangrijke beslissing neemt naar aanleiding van zes Twitters, maar niet even de moeite neemt om ze te lezen. Zo iemand vertrouw je de beslissingen over het Gronings aardgas echt toe. Maar dat ter zijde.

Ik snap het niet. Gewoon niet. Op het menselijke vlak. René, je bent toch mens? Je hebt toch een geweten?

Of niet?

Kennelijk ben ik nog steeds naïef.  Het lot van alle onschuldige slachtoffers raakt míj in ieder geval wel.

Heeft er iemand een zakdoekje voor me?

N.a.v. Charlie Hebdo: Wat zijn onze waarden nog waard? Laat ze gelden voor íedereen

Tags

Charlie, Charlie Hebdo, Internationaal Gerechtshof, Parijs

 

Er vond vandaag een vreselijke aanval plaats in Parijs. Een moordpartij onder journalisten. Een aanval die niets anders dan afschuw en walging kan oproepen. Een aanval die geen enkele rechtvaardiging kent.

Het is een aanval op onze waarden, roepen velen. Maar gelooft de wereld in onze waarden? Nee, veel mensen die ik op reizen ontmoet, hebben daar een duidelijke opvatting over: Westerse normen en waarden zijn in hun ogen slechts een rechtvaardiging voor bezetting en invasie. Geloven we er zelf nog in? Onze waarden?

Enkele jaren geleden kreeg ik bijna tranen in de ogen toen ik onverwacht twee motorrijders tegenkwam in een bos. Ze zaten op hun benzinetank – zoals dat ooit hoorde – en hadden oude legeruniformen aan.

“De Amerikanen! De Bevrijders! Ze zijn er!’ flitste er even door zijn hoofd. “Vrijheid, vrede, mensenrechten!’ Ik herkende de uniformen en dacht even dat ik zeventig jaar terug was, alsof ik het zelf had meegemaakt.

De bevrijding! Ik ben zo geprogrammeerd door een opvoeding door ouders die beiden de oorlog mee hadden gemaakt, dat ik iets van de sensatie in mijn lichaam onderging, die zij ooit gevoeld moesten hebben toen ze de Amerikanen, Tommy’s  en Canadezen zagen komen.

De Tweede Wereldoorlog was dat, want ook al zijn we sindsdien bijna continu in oorlog, aan den lijve heb ik het nooit meegemaakt. Altijd waren onze oorlogen veilig ver weg en leden alleen de anderen er onder. Vietnam, Cambodja, Afghanistan, Irak.  Tot vandaag IS en de Irakoorlog Parijs bereikten.

De Tweede Wereldoorlog kende weinig positieve kanten, maar het proces van Neurenberg was er één van. Daar werd de hele wereld duidelijk gemaakt waar ‘we’ voor stonden. Het goed tegen het kwaad. Geen dubbele moraal of twijfel. De oorlogsmisdadigers werden gestraft en het internationaal recht gehandhaafd. Vrijheid, mensenrechten en democratie werden toverwoorden. Met opgeheven hoofd gingen we de Koude Oorlog in.

Maar hoe snel verwaterde onze standvastigheid. We verloren ons zelf en onze waarden. We stortten ons en de wereld in oorlogen die niemand iets goeds brachten. Onze dubbele moraal? En als er iemand die beter kent dan wie dan ook, zijn het de mensen in het Midden-Oosten. Het hele gebied is mede door onze oorlogen veranderd in een kolkende chaos, waarin miljoenen mensen hun leven verloren en talloze anderen zuchten onder dictaturen, die vaak door ons gesteund worden.

Onze Mensenrechten en Democratie zijn verworden tot excuses om verre landen binnen te vallen. Keer op keer. Illegale massavernietigingswapens? Waar je ze zoeken moet, zoeken we niet. Wapens die we zelf leveren.

Ja, we kennen de misdaden en de mensen die martelden, van gezicht en naam. Maar als we tegenwoordig oorlogsmisdadigers volgens internationaal recht willen vervolgen, hebben we grote kans dat we die Amerikaanse soldaten weer in Nederland kunnen begroeten. Niet als bevrijders dit keer, maar als bezetters van het Internationaal Strafhof in Den Haag.

De VS hebben tegenwoordig immers een speciale wet om er voor te zorgen dat oorlogsmisdadigers niet in Den Haag vervolgd kunnen worden, – de Den Hague Invasion Act, en zelf doen ze dat al helemaal niet, al verschijnt er rapport na rapport over de mensenrechtenschendingen.

Dit is geen oorlog van land tegen land, of geloof tegen geloof. Dit is een oorlog tussen goed en kwaad, waarbij de grens niet door de wereld loopt, maar dwars door de ziel van ieder van ons, door ons zelf.

We kunnen anderen alleen overtuigen van onze waarden, als we er zelf nog in geloven. Doen we dat? Hoeveel zijn onze waarden ons nog waard? Zijn we bereid ze te verdedigen tegen onverdraagzaamheid en haatzaaiers? Niet met geweld, niet door ons zelf te laten meeslepen naar de duistere kant van haat, racisme en geweld, maar juist met zelfbeheersing, oprechtheid, eerlijkheid en mededogen?

Zijn we bereid niet alleen de splinter te zien maar ook de balk? Gaan we de wereld laten zien dat  we de waarden vrijheid, gelijkheid en broederschap doorleven en verdedigen? Dat onze waarden niet alleen gelden voor ons zelf maar voor alle mensen? Zodat ze zich niet van ons afkeren maar bij ons aansluiten?

Of beter nog: de beste verdediging is de aanval. Laten we daarom in de aanval gaan, tegen íedereen die terreur of oorlogsmisdaden pleegt, de mensenrechten schendt, die VN-resoluties aan de laars lapt; zonder uitzondering des persoons. En dat op onze heel Nederlandse manier: via het (internationaal) recht en het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.